زبان کردی بخشی از خانواده زبانهای هند و اُروپائی است. زبان کردی با گويشهای متعدد خود عضو شاخه شمال شرقی اين خانواده در قسمت زبانهای هند و ايرانی است. زبانهای هند و اروپائی وسيع ترين خانواده زبانهای دنيا را تشکيل می دهند. زبان کردی، زبانی مستقل با تاريخی کهن، ساختار دستوری شگرف و گويش و ادبياتی غنی است. زبان کردی ريشه در زبان تاريخی مادی و يا کردی کهن دارد. بيش از سی و پنج ميليون نفر در بلنديهای خاورميانه، کردستان، به گويشهای متفاوت زبان کُردی سخن می گويند.
زبان کردی بخشی از خانواده زبانهای هند و اُروپائی است. زبان کردی با گويشهای متعدد خود عضو شاخه شمال شرقی اين خانواده در قسمت زبانهای هند و ايرانی است. زبانهای هند و اروپائی وسيع ترين خانواده زبانهای دنيا را تشکيل می دهند. زبان کردی، زبانی مستقل با تاريخی کهن، ساختار دستوری شگرف و گويش و ادبياتی غنی است. زبان کردی ريشه در زبان تاريخی مادی و يا کردی کهن دارد. بيش از سی و پنج ميليون نفر در بلنديهای خاورميانه، کردستان، به گويشهای متفاوت زبان کُردی سخن می گويند.
گويشهای زبان کردی به سه گروه اوليه و دو گروه کوچکتر نامگذاری می شوند. يکمين گروه، گويشهای کردی شمالی هستند، که به گروه کِرمانجی و يا بادينی نيز نام برده می شوند. دومين گروه گويشهای ميانه و يا مرکزی هستند که به گروه سوُرانی نيز مشهورند. سومين گروه گويشهای جنوبی هستند، که در برخی منابع علمی به گروه گويشهای پهلوانی نيز نام برده شده اند. دو گروه ديگر از مجموعه گويشهای زبان کردی، گروه گويشهای دِملی (زازا)، گروه گويشهای و گورانی\اورامانی. برخی نیز گروه گويشهای لُری را از جمله گویشهای زبان کُردی می دانند. هريک از اين گويشها بنوبه خود به گويشهای کوچکتر تقسيم و نامگذاری می شوند، برای نمونه گروه گويشهای جنوبی به کرماشانی، پَهلی، لَکی، باجلانی، کَلُری ،کُليائی، سنجاوی، بانميلی و بنکوره ای تقسيم می شوند. این تقسیمات در چارت گروهی گویشهای زبان کُردی مشاهده می شود.
برخی از محققين زبان در باره تقسيم گوشهای زبان کردی نظرات گوناگونی را اعلام کرده اند که در جدول پائين نمونه های بارز آنان آورده شده اند. برای مطاله بيشتر در مورد زبان کردی شما می توانيد به دیگر بخشهاهی صفحه اينترنتی فرهنگستان زبان کردی مراجعه کنيد.
م. ايزدی ١٩٩٢ | ا. حسن پور ١٩٨٩ | مَکنزی ١٩٨١ | ج. نَبَز ١٩٧٦ | ذَ بيهی ١٩٦٧ |
بادينانی | کرمانجی | گروه شمالی | کرمانجی شمالی | گروه شمالی |
سورانی | سورانی | گروه مرکزی | کرمانجی ميانه | گروه مرکزی |
دِ مِلی | اورامانی | غير کردی | گورانی \ زازا | اورامانی \ دِ مِلی |
گورانی | کرماشانی | گروه جنوبی | کرمانجی جنوبی | گروه جنوبی |
References
- Prof. A. Hassanpour, Nationalism and Language in Kurdistan 1918 – 1985
- Prof. M. Izady, The Kurds: A Concise Handbook, Dep. of Near Easter Languages and Civilization Harvard University, USA, 1992
- Prof. Jemal Nebez, Towards a unified Kurdish language, 1976