Kukuxtíye Bizéweke!

Kukuxtíye Bizéweke!

Shérko Békes, Silémaní, 5 Nov 2002
Nigar: Rébwar Seyíd
Dubare núsí be alfabéy Yekgirtú: Dílan Roshaní

Kukuxtíye Bizéweke!

Shérko Békes, Silémaní, 5 Nov 2002
Nigar: Rébwar Seyíd
Dubare núsí be alfabéy Yekgirtú: Dílan Roshaní

 

Kukuxtíye Bizéweke!

Le rojh-hellatí share dérínekey "Kerkúk" u le baxe gewre u dillgírekey mallí "Nermín"da, cendín gullí hemerreng u herweha cendín dirextí berdarí jora u jorí tédabú, lewane: dar pirteqall, u dar límo, u dar henar, u dar séw, u dar qeysí u .. le nawerrastí em baxceyeshda píre dar tuyekí liqupop diréjh u cirr u pirr cúbú be asmanda. Bem dar tuwewew le néwan dú liqí esturí ser yekangírda, ke yekékíyan her tewaw wishkí kirdibú, le cend layekíshewe kunkun u kilor búbú. Lew esteda, kukuxtíyekan hélaneyekí xinjílaneyan bo xoyan dirust kirdibú, hélanekeyan zor be juwaní u ziringane be push u pellash u cílke u cewéll ciníbú, her etwit sebeteyekí bicukew ba birduwétí u lewéda gírsawetewe.

Bawkí Nermín bazirgan bú, karekey kutall firoshí bú, dewllemend u paredar bú, bellam le píyawe bash u xér xuwazekaní shar bú, cendí bo bikraye, yarmetí hejharan u léqewmawaní eda, u weko hendé dewllemendítir, cawcinok u píske nebú.

Kukuxtíye Bizéweke!

Purí Nermín, xoshke gewrey bawkí, ke be "Eblle" bangíyan ekird, kewtibuwe umrewe (temenewe) u shushí nekirdibú, ewísh her legell emanda, u lew malleda ejhíya, jhurí serewey xanuwekeyan bo ew terxan kirdibú. Nermín ewendey daykí, u bigre tozé zíyatirísh hogirí purí bú. Cunke gellí jar shewane ke serekewte serewe ecuwe jhurekey, Eblle be ruyekí xoshewe bawishí péda ekird u be dem u lefzékí shírín híkayetí xosh xoshí bo egérrayewe, heta le baxellya xewí lé ekewt. Jhurekey Eblle beser hemú baxekeda eyrruwaní. Zor jarísh Nermín leber penjerekeda ra-ewesta (radewesta) u hezí ekird giwé le xiwéndiní kukuxtíyekan bigré. Seyrí ew hemú gulljarr u dar u dirextane bikat u léyan wird bétewe. Eywíst u meraqí (meylí) bú, herwa dúra u dúr cawdérí kukuxtíyekan bikat bizané le wextí hellfirrín u níshteneweda cí eken u cí naken!

Lew hélaneyeda, dayke u bawke, u dú bécúy héshta be tewawí perr u ball negirtú u ejhíyan. Bawk u daykíyen nawyan lénabún. Becke gewrekeyan nawí Tiré u ewey tiryan nawí Terze bú, Terze tozé bizwéw u lasar bú. Jéy be xoy ne-egirt (nedegirt), pelepelker bú, eywíst ber lewey be tewawí perr u ball derka u férí firrín bibét, hélaneke be jé béllé u bicéte derewe. Em sercillí u bizéwíyey buwe hoy ewey, jarékíyn le níwan dú cillí tékallawda gírbixwat u netwané derbaz bé. Nacar bo mawey cend seaté (demé) lewéda así (gírí) bú ta éware deyke u bawke gerranewe u be denduk pelk u gellakaníyan leser labird u rizgaríyan kird.

Hemú shewékísh ke pékewe le hélanekey xoyanda seryan ena be serí yekewe, dayke u bawke, amojhgarí herdúkíyan ekirdin. Ke wexté (katé) eman rojhane le mall nín, agayan le xoyan bét u necine derewe.

Shewékyan, dayke, be Terzey wit:

    Terze gíyan! To nabé ewende bizéwí bikeyt, Xiwa ezané, rojhane min her dillim lay toye! Axir to u Tiréysh héshta her bickolen u ewellí (destpékí, serí) ballefirrétan e, boye ebé zor zor agatan le xotan bét, ba mar u méruy xerap zerertan pé negeyenin. Jige lewesh dareke píre u klorí zore u cill u liqekan zoryan wishkellatún, ebé wiryay berpéy xotan bin, bellam caktir waye eger be qisey dayk u bawkí xotan eken, her lenaw hélanekeda bin u tuxní derewe mekewin!

Kukuxtíye Bizéweke!

Werz beharékí juwan u dillfirrén bú. Le hemú layekewe dinya sewz ecowe. Ew rojhe hewayekí fénikí hebú, asmanísh samall u yek pelle hewrí nebú.

Ew beyaníye Nermín zú le xew hestabú. Aníshkí dadabiwe ser qeraxí penjereke u timashay derewey ekird. Lew wexteda herdú kukuxtíyeke cúne ser léwarí hélaneke u le sheqey ballíyan da u berzbúnewe u cúne asman u wirde wirde le cawí Nermín dúr kewtinewe u le asoda wek dú xallí zor bicuk winbún.

Nermín zerde xeneyek girtí u le dillí xoyda wití:

    Ewe cún bo íshkirdin (karkirdin), Eblle wa ellé bo ewey xorak bo xoyan u beckekanyan peyda biken.

Nizík níwerro dayke u bawke gerranewe u hendé xorakíyan legell xoyanda hénayewe bo naw hélaneke. Le esirda (éware) jarékítir hellfirrínewe, emjareyan duway ewey dúrketinewe, Terze be ballefirré cuwe ser qeraxí hélaneke. Hercend Tiré hawarí lé kird, bésúd bú, destí kirdewe lasarí u deywíst wek balldarékí gewre bicéte asman u dinya bigerrét.

    Meke! Gíyne, meke! Dayke u bawke cíyan wit!?

Bellam Terze her weku legell ewyan nebét wa bú firteykí bo kird u xoy helldaye ser liqe wishkeke. Dísanewe wístí balle kurtekaní bikatewe u bifirrét le pirr beserda kewte naw kunékí qullewe u le caw winbú. Duway satewextí ke Tiréy xushkí giwéy ragirt, u giwéy le dengí ballefirré u júke júkí Terze nebú. Dillí daxorpa, u xéra le hélanekewe serí birde derewe u zaní cí qewmawe! Zaní kar le kar tirazawe u Terze kewtote naw qullaíy kilore darekewe étir xemékí qurs daygirt. Le dillí xoyshya wití:

    Min hícim pé nakiré! con coní deríbénim!? Ay Xiwaye kewtote kiwéye!? Birrwanakem dayke u bawkesh hícíyan pé bikirét!?
Kukuxtíye Bizéweke!

Tozíkítirí pécú ke giwéy ragirt wek le biní bírékí qullewe nuze u jukey Terze bibísé wabú. Emjare le dillí xoyda witíyewe:

    Supas bo Xiwa ke nemirdúwe u mawe, lewaneye biríndarísh búbét, min hícim pénakiré, ebé her cawerruwan bim ta dayke u bawke egerénewe, xozge emrro zútir egerranewe.

Bú be esrékí (éwareykí) direng, Nermín hatewe ber penjereke u seyrékí baxceke u dar tuwekey kirdewe, bellam ew neyzaní cí ruydawe.

Ew rojhe ta demew éware Tiré shipirze u xemgín bú, etwit leser agir e. neyezaní cí bikat u Terzeysh lenaw kune darekeda gírí xuwardibú. Bash bú ewendey nexayand xozigekey Tiré hate dí u dayke u bawke wek dillyan xeberí dabét em éwareye tozé zútir gerranewe.

Her legell níshtineweda wexté Tiréyan betenha bíní ítir zaníyan shiték qumawe! Ewsa Tiré be dengékí lerzokewe be wirdí rúdawekey bo gérranewe.

Dayke u bawke her dúkíyan cúne ser liqeke u giwéyan na be kone darekewe ew shiwéney Terzey tékewtibú. Koneke qull bú. Demí konekeysh bicuk bú. Le derewe sax u le nawewe bosh (puk) bú. Etwit bedest hellkollrawe. Qeyrékí bash timashay naw kilorekeyan kird. Núze núzí Terze le binewe, be astem egeyíshte giwéyan, eman lewe gewretir bún bew kuneda bicin, xo eger bíyantuwanaye bicine xuwaríshewe ey con duwayí bénewe deré?!..Duway saté (demé), bédengí u dosh daman, dayke wití:

    Min ta ésta konedarí wam nebínwe (nebíníwe)! Eme ebé íshí mar u méru yan xorke u shití wa bét, nazanim, koneke qulle u her yek dergeyshí heye. Pé-ecé (Pédecé) kiloreke le serewe tesk u le xuwarewe bantir bé, Terzeysh le nawrastda gírsabétewe. Lewaneye biríndarísh búbét. Éme hícman pénakiré.

Ínja bawkeke wití:

    Ey be ké ekiré?!

Herweha Tirésh hawaríkird:

    Ey con?! Cíbikeyn?! Ay Xiwaye

Dayke wití:

    Min hawrréyekí xoshewístim heye jarék le tenganeda befiryay kewtúm. Min nebúmaye tiya-ecú (tiyadecú). Hélanekey kewtote néw baxekey serú xoman. Meger her ew bitwané firyaman bikewét. Em íshe (kare) her be denúke tíjhekey ew ekirét. Ewísh darkunkereyekí ashnam e. Min ebé zor zú bigeme lay, u tikay lé bikem bét be hanamanewe.

Daykeke emey wit u le sheqey ballída u firrí. Wexté geyíshte mallí darkunkereke, lewe ecú ewísh taze gerrabétewe. Be dem henísk helldanewe le núkewe híkayetekey (círokekey) bo gérrayewe, le duwayída darkunkereke kewte dill xoshídanewey kukuxtíyeke u pé wit:

Kukuxtíye Bizéweke!

    Min cakey tom le bír nacétewe. Lew rojhe tusheda eger ew yarmetí u xorakey to nebwaye xoyshim u beckekeyshim le birsanda emirdín! Beser caw híc xemit nebét. Ew kare bo min asan e, u madam liqekeysh wishke u terr u pitew níye, etwanim le maweyekí kemda konékí bash bikeme dareke u Terze rizgar bikem.

Ke darkonkereke emey wit. Kukuxtíyeke le xoshída bawishí píya kird u cend jarék leser yek mací kird.

"Fermú ba birroyn" darkonkereke way wit u ítir herdúkíyan le sheqey ballyanda u be gurjí régayan birrí ta geyshtine hélaney kukuxtíyekan. Bawke zor shillejhaw u shipirze bú her hat u coy bú, Tiréysh ewende girya bú, her dú cawí búbún be gomí xiwén!

Le péshda darkonkereke giwéy na be liqekewe. Be hall giwéy le júkejúkí Terze bú. Zaní le kiwéda gírí xuwarduwe.

Darkonkereke wití:

    Em kone u bemjore shitékí seyr e, min rékewtí koní nallebarí wam nekirduwe.

Duway ewe darkunkereke lemdíwe u rék lew asteda ke xoy be denúk nishaney kirdibú, kewte hellkollín. Denúke tíjhekey xiste kar. Xéra xéra u yek leser yek, bé rawestan, denúkí eweshand. Denúk le duway denúk, ta callékí kirde dareke. Rawesta u pishuyekí da. Areqékí zorí kirdibowe. Dísanewe kewtewe denúk weshandin.

Kukuxtíye Bizéweke!

Dayke u bawkeysh lewla tirewe, hellkur mabún u Tiréysh le néw push u pellashí héllanekewe serí hénabuwe derewe u cawerréy mijhdeyekí xosh bú. Héshta xorawa nebúbú. Darkunkereke kunékí kirde dareke u étir be cend dendúkékítir kuneke firawantir bú. Le péshda serí Terze derkewt. Ínja ballekaní ke tozé xiwéníshyan péwe bú. Ítir duway ewe dayke u bawke u darkunkereyek le duway yek baweshyan píya kird u kewtine mackirdiní. Díyarbú Terze tozé bétaqet bú. Bawke kirdye baweshí u birdíyewe naw hélaneke. Tiréysh le xoshíyanda her ballefirréy bú, ewísh geshayewe u firméskí xoshí zaye cawekaní, u min ellém de, to billé sed mací zíyatir kirdiwe! Étir hemúyan le dillewe be germí supasí darkunkerekeyan kird. Le ber ewey xerik bo kat direng bé, ewsa darkunkereke ruxsetí lé xuwastin ke ebé bigerrétewe bo mallí xoyan. Ewanísh be rúyekí xoshewe xiwahafízíyan lékird u ewísh le sheqey ballí da u pash tozé le caw winbú. Ítir ew shewe le naw hélanekeda kirdíyan be ahang u Terzeysh belléní ewey pédan ke ta be tewawí ball negiré le héllaneke necéte deré.

***

Maweyekí bash beser ew beserhateda téperrí bú. Esrékí (éwareykí) direng bú. Nermín le jhurekey Eblle u her le ber penjerekeda rawestabú timashay baxceke u gull u gullzar u dirextekaní ekird. Le pirrékda shitékí seyrí bíní. Timashay kird: emjare le hélaney kukuxtíyekanewe her dayke u bawke be jute hellnefirrín, belku búbún be cuwar u be asmaní baxcekeda esúrranewe. Nermín be bíníní em dímene her tewaw dillxosh bú. Zerde xeneyek kewte ser léwekaní u awirrékí bo naw jhureke dayewe u hawarí kird u wití:

    Eha Eblle eha, ewe herdú beckekeysh gewre bún u ballyangirt u letek dayk u bawkíyanda kewtúne firrín, xozge minísh wa zú gewre ebúm, were, to were Eblle gíyan, bíyanbíne!

 

Comments are closed.

Copyright © Kurdish Academy of Language all rights reserved