Serdar Sindí (seradrsharif@hotmail.com)
Ké demargír u nawcepereste? Kén ewaní ke deholí zimaní standard u yekgirtoy kurd deqotin? Kén ewaney ke guwéy xwoyan kerr kirdotewe u cawí xoyan kúr kirdotewe?
Serdar Sindí (seradrsharif@hotmail.com)
Ké demargír u nawcepereste? Kén ewaní ke deholí zimaní standard u yekgirtoy kurd deqotin? Kén ewaney ke guwéy xwoyan kerr kirdotewe u cawí xoyan kúr kirdotewe?
Ewaní ke pé le ser ewe radegirin ke zimaní yekgirtoy kurdí debét soraní bét, dabesh kirdiní kurdistaníyan le ber caw e, nek yekgirtin. Belé eme rastíyeke ke kurdistan le layen dojhminaní neteweyí kurdewe qonax be qonax dabeshkirawtewe. Belam mafí kurdísh heye ke téshk béxéte ser em rastíye, heta cend kurd bu xoyí lem dabeshkirdineweda beshdar butewe? Qeyraní em késheye bu layí ké degerétewe, serkirdekaní kurd yan kesaní rewshenbír u le xo razí? Weyan hendék kesí nawceperest u le xo razí xoyan weko serwerí kurdistan dezanin u ewaní díke ciyan péníye? Xem mexo…..kurdistan zor gewretire le Silémaní….
Eweí ke ésta bas léweí dekirét u hendék le nuser u rewshenbír u herweha wezaretí perwerde planí bu darshtutewe yek lem planeye ke kurdistan dabesh birkridrét. Eger wa bét min her lérewe dan be we deném u delém min hez dekem éme dan bew rastíye binén ke welaték be nawí kurdistan níye, belko do netewe ke beshek lew netewaneí Mesopotamya pék dénin. Emesh méjho selmandoyetí.
1- Kirmanj
2- Soran
Léreda eme déte ber dest ke be helbijhrartiní zarawey soraní weko zimaní fermi u standardí kurdí serkirdayetí kurdí daní be we nawtewe ke debét kurdistan bibéte do besh le layen zimaneweníyewe. Béjge leweyí ke le layen joxrafíyewe kurdistan le 4 besh pékhatotewe.
Zimaní yekgirtoyí netewey kurd sereta nek be sepandiní yek le shéwezarekaní zimaní kurdí be ser hemu netewey kurd da déte arawe, belko yekem bernamey ke béte darshtin debét bír le be kar hénanewey yek shéwey pítí kurdí béte kirdin. Eme le rewanga u dítnewey min yekem hengawí polín debét bu yekxistinewey zimaní kurdí u be standardkirdiní em zimane pir buha u pir wate. Ême ci nuser, rewshenbír u ci kesayetí síyasí debét xoman le demargírí u nawcegerí durbixeín. Min zor rézim heye bu ew berézaney ke bír le yekgirtinewey zimaní kurdí deken, herweha bu bír u bucunekaní em berézane. Belam eweí ke min tébíní dekem u déte ber caw, em berézane her weku kurdistaní gewreyan le bír kirdibét u xuyan le naw cuwardíwarí jhorí malewe zinadní kirdbét u pé le ser ewe radegirin ke íla bila debét shewezarí soraní bibéte zimaní fermí gelí kurd. Hercí Muhsin Ciwamér le bareí zimaní yékgirtí kurdí delét diroste, dítinewe u rewangehekí taybet be ka Elí Birifkan (saytí ronakí) ye. Lew baweresh dam ke hemu kurdek xawen ew bír u bawere níye.
Ber lewey ke dehol u zorna bu zimaní yekgirtoy kurdí lébéte dan, debét bír le we bikirétewe ke be shéweyek le shéwekan neteweí kurd pékewe girébidrét. Ewey ke léreda girínge helbijhartrní pétí nusíne. Emro netewey kurd be do pétí – Erebí u Latíní- denusét u dexwénét. Emesh bu xoy késheyekí gewreye, ke bute hoy dabiraní kurd le yektir le layen rewshenbírí, kulturí u komelayetíyewe. Em rewshe debét goraní be ser da bét, ber lewey ke bír le zimaní yekgirtoy kurdí béte kirdin. Eme be serkridayetí siyasí kurdí le bashurí kurdsitanísh careser nakirét.
Serkirdayetí kurdí le bashurí kurdistan debét bizanét ke ew tenya le layen gelí kurdí daníshtuí yek le beshekaní kurdistan bunete xawen deselat, nek hemo kurdistan.
Seretayí darshtin u yekgirtiní zimani kurdi be yekgirtnewei pétekaniu kurdí bedé dét. Katé ewe hattewe ke kurd le layeni nusínewe xoé le Fars u Ereb jia bikatewe. Heta em qeyrane le naw kurd da careser nekirabér, be zehmet detwanrét ke bas le yek zimaní standardí kurdí bikirét, katék níwey netewey Kurdistan (bakurí Kurdistan, u bashurí bicuk) le layen nusín, rewshenbírí u rageyandinewe le bashurí Kurdistan u rojhhelatí Kurdistan jíya kirabét. Gelí kurd be gishtí agay le níwey kurdistaní níye u keshék bu danostandin le nawbeyní gelí kurd da drost nebutewe. Heta em késheye caresernekridrét kurd natwanrét bas le neteweyekí yekgirto bikat. Belko ewey ke le ésta le bashurí kurdistanewe rodedat, nek pékewegirédaní kurdistan e, belko parcekirdiní Kurdistan be do besh, ewísh Soraní u Kirmanjí. Besh behalí xum min hísh girftékim níye eger bét u kurdish weku netewekaní dike xawen 1, 2, 3 we yan 4 dewlet bét. Eme bu xoyí le rewangey min késhekaní kurd kemtir dekat. Ew katísh kurd nek tenya yek zimaní debét, belko debéte xawen do zimaní fermí, ke pékhatodebét le Soraní u Kirmanjí. Emesh bu xoy karesat níye.
Le ber em huye bu jarí yekem debét kurd bír le darshtiné Pétékí xwéndin u nusíní hawbesh bikat. Nek her yek le shuwén u malí xoy deholék be nawí zimaní standar u yekgirtoy kurdí lébidat. Nebuní pétí hawbesh astengékí gewreye le yekgirtineweyí zimaní kurdí u bigre yekgirtnewey rézekaní gelí kurdí dorst kirdotewe ke debét lem kateda em astengane wéranbikirdrén. Standard kirdinewey pétí nusín u xwéndinewey kurdí debéte huy sudé u mifayekí yekjar gewre bu netewey kurd. Ler ber eme péwíste ke rewshenbíran u pénusaní Silémaní hanék be xoyan biden ke legel beshekaní díkey kurdistan rék bikewin. Emey ke ésta debínirét u piraktík dekirét sepandiní Împratoryay Silémaní ye le ser hemu kurdistan. Belay minewe zor girínge ke bayex be hemu kurdistan bidrét, nek tenya kurdistan le rewangeí silémanéyewe caw lé bikirdirét.
–~–~–~–~–~–~–~–~–~–~–~–~–~–~–~
Cavkani: Malpera ékétiya Niviserén Kurd – Dehok
