به چه دلیل سیستم نوشتاری فراگیر کردی از حرف چ همانند انگلیسی یا همانند ترکی، کرمانجی و فرانسه استفاده نمی‌کند؟

اگرچه لهجهء کردی شمالی فاقد لام پر مخرج و رای غلیظ می‌باشد، اما در نظرگرفتن این آواها در سیستم الفبای فراگیر ضروری است، چرا که وجودشان می‌تواند باعث ایجاد تفاوتهای عمده‌ای در دیگر لهجه‌های کردی باشد.  به این ترتیب کسانی که به کردی شمالی سخن می‌گویند، می‌توانند از آنها در لغاتی که از سایر لهجه‌های کردی به وام می‌گیرند، استفاده کنند، اما همچنان آنها را مانند یک لام یا رای عادی و به صورت نرم ادا کنند.
این باعث می‌شود که لغاتی با ریشهء کردی از لهجه‌های دیگر ، جایگزین لغات به وام گرفته شده از زبانهای ترکی، عربی یا فارسی در زبان ادبی مشترک کردی مورد استفاده در رسانه‌ها و سیستم آموزشی، گردد.
جمال نبز در کتابش با عنوان “به سوی زبان فراگیر کردی” ( Jemal Nebez: NUKSE 1976) پیشنهاد می‌کند که با ایجاد لیستی از لغات کردی که شامل لام پر مخرج و لام نرم معمولی در تمام لهجه‌های کردی می‌باشد،  معلوم خواهد گردید که در زبان ادبیات مشترک کردی کجا می‌توان کلمه‌ای را با لام معمولی و  در چه جایی با لام غلیظ تلفظ کرد. مانند لیست زیر که نمونه‌هایی از موارد ممکن در لهجهء کردی شمالی و کردی مرکزی را نمایش می‌دهد.

همین استدلال می‌تواند برای لام غلیظ به کار رود که روش تلفظ شفافتر باعث جلوگیری از _تفاوت معنایی ( _ Homonymکلماتی که دارای تلفظ مشابه و معناهای مختلف می‌باشند) لغات و کاهش موارد بد فهمی در مورد کلمات هم‌آوا
(Homophone  کلماتی که دارای صداهایی همانند یکدیگر و معناهای متفاوت هستند) خواهد گردید، مانند:

برگردان از انگلیسی به پارسی : گوان مارونسی